Գևորգ Դանիելյանը՝ հանրաքվեն չեղարկվելու օրինագծի մասին

ՀՀ Սահմանադրական դատարանի 7 դատավորի լիազորությունները դադարեցնելու համար նախատեսված հանրաքվեի չեղարկման օրինագծի  և գույքահարկին վերաբերող օրինագծի  շուրջ «Ա1+»-ը զրուցել է ՀՀ Արդարադատության նախկին նախարար, Բարձրագույն դատական խորհրդի նախկին անդամ, իրավագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Գեւորգ Դանիելյանի հետ։ 

-«Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Վահագն Հովակիմյանը օրինագիծ է ներկայացրել, որով առաջարկվում է հնարավորություն ստեղծել Ազգային ժողովի քվեարկությամբ արտակարգ դրության ավարտից հետո չեղարկել Սահմանադրական դատարանի (ՍԴ) նախագահ Հրայր Թովմասյանի և ՍԴ ևս 6 դատավորի լիազորությունների դադարեցման համար նախատեսված հանրաքվեն: Ի՞նչ կասեք այս կապակցությամբ։ Արդյո՞ք ԱԺ-ը ունի նման լիազորություն, և արդյո՞ք դա սահմանադրական կլինի։

-Հանրաքվեն չեղարկելու առնչությամբ օրինագիծը քննարկման ներկայացնող  պատգամավորի պատկերավոր արտահայտությամբ՝ օրենքի հեղինակներն իբր թույլ են տվել օրենսդրական բաց, քանի որ այսպիսի իրավիճակների հնարավորություն չեն պատկերացրել, այսպիսի իրավիճակները իրենց պատկերացմամբ իբր կարող էին լինել միայն ֆանտաստիկ կինոներում։ Ճիշտ է, «Հանրաքվեի մասին» օրենքի հետ որևէ առնչություն չունեմ, բայց ծանոթ լինելով դրա սահմանադրական հիմքերին՝ պատգամավորին պետք է հուսախաբ անեմ, բավական է հպանցիկ ծանոթանա սահմանադրական բարեփոխումների հանձնախմբի նիստերի արձանագրություններին, որպեսզի համոզվի, որ սկզբունքորեն չենք բացառել էլ ավելի աննախադեպ զարգացումներ ու իրավիճակներ, որպիսիք հաստատ չի հանդիպի անգամ իրեն ծանոթ ֆանտաստիկ ֆիլմերում։ Իրավագետը պարտավոր է սթափ կանխատեսումներ անել և հաշվարկել, թե վատթարագույն զարգացումներից ինչպես կարելի  է խուսափել։ Մյուս կողմից, եթե խոսքն արդեն իրավունքի ծիրից դուրս երևույթների մասին է, ապա որևէ մեկը պարտավոր չէ դրանք իբրև իրավաչափ հարաբերություն դիտարկել և դրանց համահունչ սահմանադրական կամ օրենսդրական լուծումներ առաջադրել, ավելին՝ դա արդեն չի կոչվի սահմանադրականություն։   

-Ըստ Ձեզ՝ այլ կերպ ի՞նչ ընթացակարգով է հնարավոր չեղարկել հանրաքվեն։

Հանրաքվեն, այսպես կոչված, չեղարկելու նախապայմանները որևէ առնչություն չունեն և չեն էլ կարող ունենալ ռազմական կամ արտակարգ դրության հետ։ Տարրական խնդիր է՝ մի կողմից պնդում են, որ տեղյակ են այն մասին, որ որոշումն ուժը կորցրած ճանաչելու համար որոշում ընդունելը ևս իրավաստեղծ գործունեություն է, ինչպես նաև հարկ է նույն ընթացակարգով որոշում կայացնել, մյուս կողմից խոսում են ինչ-ինչ օրենսդրական բացերից, այն էլ՝ փոխկապակցելով ռազմական և արտակարգ դրության հետ։ Հարգելինե՛րս, հանրաքվեի վերաբերյալ որոշումն ուժը կորցրած ճանաչելու համար պարզապես նույն կարգով պետք է որոշում ընդունել։ Ընդ որում, այս դեպքում արդեն հաստատ Սահմանադրական դատարան դիմելու կարիք չկա, ինչը անհրաժեշտ էր անել նախորդ որոշման պարագայում։ Անհասկանալի է, թե ինչու ենք այս լրացումները փոխկապակցում արտակարգ կամ ռազմական դրության հետ, քանզի հանրաքվեի վերաբերյալ որոշումը կարող է ուժը կորցրած ճանաչվել բազում այլ հիմքերով։ Ընդունենք, Սահմանադրության 205֊րդ հոդվածի հիմքով հանրաքվեի որոշում է կայացվել վերպետական միջազգային կազմակերպությանը միանալու հարցով, բայց մինչև հանրաքվեն, պարզվում է, որ ինչ-ինչ հիմքերով սկզբունքորեն բացառվում է այդ կազմակերպությանը միանալը, ուստի այդ իրավիճակում ի՞նչ տրամաբանությամբ է, այնուամենայնիվ, կայանալու հանրաքվեն, ի՞նչ իրավական խնդիր է լուծելու։  

Ընդհանրապես, մեզանում այդպես էլ հնարավոր չի լինում ձերբազատվել այն անընդունելի մտայնությունից, որ օրենսդրական բացերը (խոսքս ենթադրյալ իրավիճակների մասին չէ) հաղթահարելու տեսանկյունից իրավաստեղծ գործունեությունը առաջնահերթ միջոց չէ, այն սոսկ ծայրահեղ միջոց է. նախ, անհրաժեշտ է հավուր պատշաճի քննարկել այդպիսի իրավիճակները իրավունքի կամ օրենքի անալոգիայի ասպեկտներով, ինչն անխուսափելիորեն բարձր արհեստավարժություն է պահանջում, բայց ոչ ոք չի էլ խոստացել, որ իրավական խրթին հարցերը հանրամատչելի են։ Դատելով նախաձեռնության հեղինակների ելույթներից՝ նախապատվությունը տրվելու է Սահմանադրությունում ակնկալվող փոփոխությունները Ազգային ժողովի միջոցով իրացնելու տարբերակին։ Արդեն չեմ ուզում անդրադառնալ իրավական լուծումների ոչ իրավաչափ ասպեկտներին, քանզի դրանք նախկինում հանգամանորեն ներկայացրել եմ, անդրադարձել եմ նաև այն հարցադրմանը, թե որքանով է իրավաչափ արդեն իսկ սպառված նորմում փոփոխություններ կատարելը։ Մյուս կողմից, գոնե խելամիտ է, որ այս նորմի հետ կապված զարգացումները առնվազն փոխկապակցվում են Վենետիկի հանձնաժողովի սպասվելիք եզրակացության հետ։ Ինձ էլ է մասնագիտական տեսանկյունից հետաքրքիր, թե ինչ լուծում է առաջադրվելու փորձագիտական այդ կառույցի կողմից։


-Կառավարությունը հավանություն է տվել Հարկային օրենսգրքի փոփոխություններին, որով իրականացվելու են գույքահարկի փոփոխությունները։ Փոփոխություններով վերացվում է չհարկվող շեմը։ Որո՞նք են ձեր դիտարկումները օրինագծի շուրջ, ի՞նչ փոփոխություններ էր կարելի անել։

Գույքահարկի մասին օրենսդրական նախաձեռնությունը, մեղմ ասած, խնդրահարույց է, լրջագույն աղերսներ ունի սահմանադրականության հետ, բայց դա առանձին հարց է և շուտով համալիր կանդրադառնամ։ Այդ նախաձեռնությունը արտաքուստ թվում է իբր շահեկան՝ բյուջեն ամեն գնով համալրելու տեսանկյունից, բայց ճիշտ հակառակ ազդեցությունն է ունենալու։