Նախիջևան տանող միջանցքից Թուրքիայի օգտվելու հանգամանքը անհանգստացնում է Իրանին. իրանագետ
Աջակցիր «Ա1+»-ին«Ա1+»-ի զրուցակիցն է իրանագետ Գարիկ Միսակյանը:
-Իրանի մեջլիսում նախօրեին քաղաքական ուժերից մեկի ներկայացուցիչը հայտարարեց,որ իրենց համար անընդունելի է Արցախյան պատերազմից հետո ձևավորվելիք միջանցքից Թուրքիայի օգտվելու հանգամանքը: Արդյո՞ք սա իրանական իշխանությունների կողմից մեսիջ է,թե առանձին քաղաքական ուժի տեսակետ է ընդամենը:
-Ընդհանուր առմամբ, եթե մի քիչ ավելի վաղ շրջանից խոսենք, Իրանի Արտաքին գործերի նախարարության, հատկապես Ռոհանիի կառավարության վարած քաղաքականությունը հատկապես արցախյան պատերազմի այս վերջին շրջանում̀ Իրանի ազգայնական և ռազմական թևի կողմից քննադատության է ենթարկվում:Այդ պատգամավորը ազգայնական՝ ավելի շուտ պահպանողական թևի ներկայացուցիչներից մեկն էր, որը արտահայտելով Իրանի ազգայնական շրջանակների կարծիքը՝ դժգոհություն է հայտնում հատկապես միջանցքի հետ կապված:Իսկ աշխարհագրական սահմանների հետ կապված հայտարարությունը, ինձ թվում է, ելնում է նախ այն տեսակետից, որ այդ միջանցքով հնարավոր է Հայաստան-Իրանի սահմանի որևէ փոփոխություն:
Այսինքն Իրանում անհանգստություններ կան,թե այդ միջանցքն անցնելու է Մեղրիով և հատելու է իրանական սահմանը, թե՞ ընդհանրապես մեկ ճանապարհ է լինելու: Իրանի այս քաղաքական շրջանակներում̀ հատկապես Խորհրդարանում, որտեղ վերջին ընտրություններից հետո պահպանողական թևի ներկայացուցիչներն են մեծամասնություն կազմում̀ մեծ զգայունություն և անհանգստություն կա և միջանցքի հետ կապված և վերջին զարգացումներից հետո Ադրբեջանական հանրապետության տարածքում Թուրքիայի ազդեցության աննախադեպ աճի հետ կապված:
Դա բերելու է նաև Իրանի հյուսիսային շրջաններում անջատողական շարժումների ակտիվացմանը ամենայն հավանականությամբ:Եվ այդ խորհրդարանի պատգամավորի խոսքն ուղղված էր նաև դրան, որ եթե Իրանի հյուսիսային շրջաններում տեղի ունեցող զարգացումներին մեծ ուշադրություն չդարձնեն̀ Իրանի համար դա լուրջ վտանգ կարող է դառնալ:
- Ձեր նշած քաղաքական ուժերի մտահոգությունները կարո՞ղ են Իրանի իշխանությունների քաղաքական դիրքորոշման փոփոխության հանգեցնել:
-Ընդհանուր առմամբ, Իրանում և որոշ այլ պետություններում,եթե անգամ այս փոփոխություններից անհանգստություններ կան̀ գոյություն ունեցող այդ պայմանագրի առկայության դեպքում որոշ չափով նաև հաշտվել իրավիճակի հետ հասկացությունը կա: Այսինքն, Իրանի շրջանակներում,եթե անհանսգտություն են հայտնում, ապա իրենց ազգային շահերից ելնելով են դա անում: Նաև քննադատություն կա, որ Իրանը չկարողացավ իր ազդեցությունը Ադրբեջանում պահպանել: Այսինքն Իրանի արտգործնախարարի տեղակալ Աբբաս Արաղչիի այցը, նրա կատարած հայտարարությունները դիտարկվում էին այն տեսանկյունից, որ Իրանը փորձում էր հակակշռել Թուրքիայի ազդեցությանը Ադրբեջանում: Սակայն, տեսանք, որ ռուսական միջնորդությամբ կնքված պայմանագրում,եթե Թուրքիան չնչին, նույնիսկ իր շահերի առումով ստացավ ինչ-որ բան̀ Ադրբեջանի կողմից գրավյալ տարածքներում ներկայություն և այդ միջանցքը դեպի Նախիջևան ձգվող, ապա Իրանը ընդհանրապես կարելի է ասել գործընթացից դուրս մնաց: Իրանի Արտաքին գործերի նախարարի չեղարկված կամ կարելի է ասել հետաձգված այցը միտված էր Մեղրիի կամ Հայաստանի տարածքով անցնող այդ միջանցքի շուրջ բանակցություններում ներգրավվել կամ ընդհանրապես որևէ ձևաչափով տարածաշրջանային բանակցություններ սկսել: Իսկ Իրանի ղեկավար կազմում արդյոք կփոխվի որևէ բան, թե ոչ, պետք է հաշվի առնենք այն, որ սա Ռոհանիի̀ բարեփոխիչների կառավարության վերջին կառավարման տարին է ու սպասվում են Իրանում նոր ընտրություններ,որտեղ հավանաբար ավելի ուժեղ կլինեն պահպանողականների դիրքերը̀ հաշվի առնելով Ռուհանիի որոշակի սխալ քաղաքականությունը, նաև տնտեսական խնդիրները:
-Այսինքն` պահպանողական ուժերը ունեն ընդգծված բացասական վերաբերմունք պանթուրքիզմի և Թուրքիայի նկատմամբ առհասարակ և նրանց իշխանության գալու դեպքում հնարավո՞ր է Իրանի արտաքին քաղաքական վեկտորի փոփոխություն:
- Իրանի պահպանողական թևը և ազգայնական թևը ընդհանուր միշտ ունեցել է պանթուրքիզմի նաև Թուրքիայի հանդեպ բացասական դիրքորոշում, սակայն ելնելով աշխարքաղաքական և տնտեսական շահերից Թուրքիայի հետ հարաբերությունները Իրանը չի վտանգել: Միանշանակ խոսել, որ հաջորդ կառավարության ընթացքում Իրանը գնալու է առճակատման Թուրքիայի հետ կամ ավելի կոշտ դիրքորոշում է որդեգրելու դեռևս վաղ է խոսել: Սակայն պահպանողականների իշխանության գալուց հետո Իրանի արտաքին քաղաքականությունը փոխվելու է հավանաբար դեպի ավելի կոշտ քաղաքականություն̀ նույնը պանթուրքիստների հետ կապված և տարածաշրջանում Իսրայելի ներկայության հետ կապված: Այդ գործընթացներում Իրանը դրսևորելու է փոփոխություններ և ավելի խստացումներ են տեղի ունենալու:
