Բացել լրահոսը Փակել լրահոսը
A A

Պետդեպի զեկույցը ամբողջական չէ՞ (տեսանյութ)

Հարցազրույց

                                       

ԱՄՆ պետական դեպարտամենտի «Մարդու իրավունքները 2009 թ.» զեկույցը, որտեղ նշված է, որ 2008թ. ՀՀ նախագահի ընտրություններից հետո ՀՀ-ում  ստեղծված քաղաքական ճգնաժամը դեռ չի հաղթահարվել,  ՀՀ խոսնակ Էդուարդ Շարմազանովն այսօր գնահատեց «ոչ ամբողջական»: Իսկ թե ինչու' Շարմազանովը փորձեց հիմնավորել «Ա1+»-ի հետ հարցազրույցում:

-         Համամիտ լինելով այն պնդումների հետ, թե ՀՀ-ում կան խնդիրներ' կապված թե ժողովրդավարության, թե  մարդու իրավունքների եւ թե ԶԼՄ-ների հետ, պետք է նշենք, որ այդ խնդիրներն այսօր չէ, որ առաջացել են: Երկու տասնամյակի ընթացքում կուտակված խնդիրները հնարավոր չէ լուծել երկու տարվա ընթացքում: Այդ իմաստով Պետդեպարտամենտի զեկույցն ամբողջական չէ: Այնտեղ, օրինակ խոսք չկա համաներման մասին, որը շատ լուրջ առաջընթաց էր, որովհետեւ  ամենալայն  էր Հայաստանի նորագույն պատմության մեջ: Նույն ԶԼՄ-ների հետ կապված' ես մի բան կարող եմ ասել, որ որեւէ սահմանափակում չկա: Ես ավելին կարող եմ ասել' հայկական մամուլի բազմաթիվ հրապարակումներ այսօր չէին տպվի նույն ԱՄՆ-ում, որովհետեւ դրանք դժվար թե տեղավորվեն դասական մամուլի մեջ: Մի բան փաստ է, որ որեւէ մեկը մեզանից ավելի շահագրգռված չէ, որ մեր երկիրն առաջ գնա: Մենք պետք է առաջ գնանք քայլ առ քայլ: Ամենակարեւորը' ես համաձայն չեմ, որ ՀՀ-ում կա քաղաքական ճգնաժամ: ՀՀԿ-ն չի սպասում այն կամ այն զեկույցին, որ կարծիք կազմի: Մենք շատ բաց ենք աշխատում:

-         Դուք խոսում եք վերջին երկու տասնամյակների մասին, սակայն Պետդեպարտամենտի զեկույցը վերաբերում է 2009թ:.

-         Նույն Կոռուպցիան, նույն սոցիալական անարդարությունը, ԶԼՄ-ների հետ կապված խնդիրները պայմանավորված չէ մեկ-երկու տարիներով: Այսօր մամուլը շատ ավելի լավ վիճակում, ավելի շատ է բազմակարծություն ապահովված, քան նույն 1990-ականների սկզբին, երբ «Երկիր» օրաթերթ կամ «Ազատություն» ռադիոկայան էին փակում: Դուք հիմա կարող եք պնդել, որ այսօր կա «Ա1+»-ի խնդիր: Այո, կա, բայց մենք պետք է կարողանանք այդ խնդիրները ճիշտ լուծել:

-         Դուք ի՞նչ սկզբունքով եք գնահատում ԶԼՄ-ների առաջընթացը: Առաջընթացն ա՞յն է, որ նախկինում երկու ԶԼՄ է փակված եղել, իսկ այսօր միայն «Ա1+»-ն է՞:

-         Ոչ ես նման բան չասացի: Ես գտնում եմ, որ առաջընթացն այն է, որ մեր երկրում խնդիրները լուծվում են օրենսդրական դաշտում: Եղել է համաներում, այն մարդասիրական քայլ է: Կառավարության գործունեությունն ավելի հրապարակային է: Ես չեմ հիշում, որ ՀՀ  ոստիկանությունն այնքան հրապարակային աշխատի, որքան Ալիկ Սարգսյանի օրոք: Յուրաքանչյուր ամիս ոստիկանապետը կամ վարչության պետերից որեւէ մեկը կոնտակտի մեջ է մտնում հասարակության հետ, ասուլիսներ են տալիս:

-         Դուք նշում եք համաներման մասին, սակայն Պետդեպարտամենտը իր զեկույցում նշել է, որ ՀՀ-ում գոյություն ունեն քաղբանտարկյալներ, քաղաքական հայացքների համար ձերբակալվածներ, այսինքն համաներումը չի ընկալվել իբրեւ մարդասիրական քայլ, ինչպես Դուք եք ներկայացնում:

-         Սերժ Սարգսյանը համաներում չի իրականացրել, որ դուր գա միջազգային կառույցներին, իրականացրել է, որովհետեւ կար սոցիալական պահանջ: Երկրորդ' ես չեմ կարծում, որ ՀՀ-ում կան քաղբանտարկյալներ:  ՀՀ-ում որեւէ քաղաքական գործիչ խնդիր չունի իր կարծիքը արտահայտելու:

-         Իսկ ոստիկանության հրապարակային գործունեություն ասելով ի՞նչ նկատի ունեք, ընդդիմադիրներին բացահայտ ծեծի ենթարկե՞լը:   

-         Ես չեմ ստանձնել ոստիկանության փաստաբանի դերը: Ոստիկանությունը պետք է գործի իր լիազորությունների շրջանակներում, իսկ քաղաքացիներն էլ, որոնք ակցիաներ են կազմակերպում, պետք է գործեն Սահմանադրության շրջանակներում եւ հասկանան, որ իրենց առաջ ՀՀ ոստիկանն է, որը պետության կարգ ու կանոն հաստատողն է:

-         Չե՞ք կարծում, որ ոստիկաններն այսօր իրենց անպատժելի են զգում: Ընդդիմադիրներից որեւէ մեկին ծեծի ենթարկելուց հետո ոստիկանները միշտ կոչումներ կամ պաշտոնի բարձրացում են ստանում:

-         Ես ընդհանրապես  չեմ կարծում, որ ՀՀ-ում կա անպատժելիության մթնոլորտ: Ես քաղաքական գործիչ եմ եւ չեմ կարող տալ իրավական գնահատականներ:

-         Պետդեպարտամենտն իր զեկույցում կարեւոր տեղ է հատկացրել մարտի 1-ի 10 սպանություններին եւ նշել, որ դրանք հետընտրական բախումների հետեւանք են: Համամի՞տ եք այս տեսակետի հետ:

-         Ես համամիտ եմ նրա հետ, որ մարտի 1-ը մեր նորագույն պատմության տխուր էջերից մեկն էր: Ես չեմ ասում, դա թերթ է' բռնենք ու թերթենք: Պարզապես, պատմական իրադարձություններն ընդունված է ասել «էջեր»: Մարտի 1-ի հետ կապված մենք մի բան ունենք անելու, որպեսզի ՀՀ քաղաքական դաշտում արմատականությունը, ծայրահեղությունը, ոչ կոռեկտությունը, հայհոյանքներ թափելը տեղ չունենան: Մի բան պետք է գիտակցենք, որ մենք մի նավի անդամներ ենք:

-         Իսկ սպանություններն այս երկու տարվա ընթացքում հնարավոր չէ՞ր բացահայտել:

-         Դատավարությունները շատ  բացահայտ են եղել եւ Դուք հնարավորություն ունեիք հետեւել:

-         Մարտի 1-ի սպանությունների մասով որեւէ դատավարություն չի եղել:

-         Ես փաստաբան չեմ եւ ոչ էլ դատավոր եմ, որ կարողանամ ամբողջական ինֆորմացիա տալ: Ես կարծում եմ, որ մենք պետք է ամեն ինչ անենք, որ մարտի 1-ը այլեւս չկրկնվի, որ մեր քաղաքական դաշտում չլինեն գործիչներ, ովքեր ժողովրդին կբաժանեն օտարների եւ յուրայինների: Այդպես էր մարտի 1-ից առաջ եւ մարտի 1-ից հետո: Ընտրությունները պետք է լինեն ոչ թե նոր բախումների, այլ միավորումների սկիզբ:

-         Ձեր կարծիքով ինչո՞ւ Պետդեպարտամենտի զեկույցը հրապարկվեց ուշացումով: Այն ճնշում չէ՞ իշխանությունների վրա: Այս օրերին նաեւ կտրուկ տեսակետներ հնչեցին ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորման եւ հայ-թուրքական հարաբերությունների վերաբերյալ: Կապ չե՞ք տեսնում:

-         Մենք ընդունում ենք բազմակարծությունը: Ինչ վերաբերում է ճնշումներին, ապա Հայաստանի վրա ճնշումները նոր չեն սկսվել: Քաղաքականությունն ինքը պայքար է, եւ դու պետք է կարողանաս դիմակայել ոչ միայն ներքին, այլեւ արտաքին ճնշումներին:  Դրա համար կա արտաքին դիվանագիտություն:

-         Կխնդրեի մեկնաբանել ԼՂ հակամարտության հարցերով ԵԱՀԿ ԽՎ նախագահի հատուկ ներկայացուցիչ Գորան Լենմարկերի այն հայտարարությունը, թե ԼՂ բանակցային գործընթացում պետք չէ ավելացնել կոնֆլիկտի կողմերը, այսինքն' նա դեմ է, որ Ղարաբաղը դառնա բանակցությունների կողմ:

-         Ես չեմ կարծում, որ առանց ԼՂ ժողովրդին հարցնելու որեւէ մեկն իրավունք ունի լուծել ԼՂՀ ժողովրդի ճակատագիրը: Ես չեմ կարծում, որ պարոն Լենմարկերը թույլ տա, որ առանց իրեն հարցնելու որեւէ մեկը որոշի իր ճակատագիրը: Դա ժողովրդավարություն չէ:

-         Փաստն այն է, որ պարոն Լենմարկերն արդեն  արել է նման հայտարարություն:

-         ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ֆրանսիացի համանախագահ Բեռնար Ֆասիեն էլ այլ հայտարարություն է արել: Նա ասել է, որ եթե Ադրբեջանը վերսկսի պատերազմը, ապա հայերն ու Ղարաբաղցիներն  այնքան խիզախ են, որ Ադրբեջանը ֆիասկո կապրի: Բնականաբար, ես չեմ կիսում Լենմարկերի տեսակետները: Լենմարկերի նման մտածող միջազգային կառույցների  բոլոր ներկայացուցիչները պետք է հասկանան, որ եթե Կոսովոյի կամ այլ երկրների ժողովուրդներն իրավունքն ունենք ինքնորոշվել միջազգային իրավունքի հիման վրա, ապա Ղարաբաղի ժողովուրդը Աստվածային բնականոն իրավունքով իրականացրել է իր իրավունքը եւ անկախացել է: ԼՂ-ի կարգավորման բանալին, ոչ Վաշինգտոնում է, ոչ Մոսկվայում, ոչ Երեւանում եւ ոչ Բաքվում, այլ' Ստեփանակերտում է: Առանց ԼՂ-ի խնդիրը չի կարգավորվի:

-         Բեռնար Ֆասիեն, այստեղ Երեւանում  հայտարարեց, որ ԼՂ-ն բանակցություններից դուրս է մնացել այն պատճառով, որ Ռոբերտ Քոչարյանը որոշել է ՀՀ-ի եւ ԼՂՀ-ի շահերը ներկայացնի միաժամանակ: Ընդունո՞ւմ եք, որ ԼՂ-ն բանակցություններից դուրս է մնացել Ռոբերտ Քոչարյանի մեղքով: 

-         Ես չեմ ուզում հետ նայել: Տարբեր ժամանակահատվածում պահանջվել է տարբեր ռազմավարություն: Այս ընթացքում մենք կարողացել ենք պահպանել ստատուս քվոն եւ ԼՂՀ-ի պետք է հաշվի նստել: ՀՀԿ-ն-ի տեսակետը չի փոխվել'  ԼՂՀ-ն այսօր չի կարող ունենալ ավելի ցածր կարգավիճակ, քան ունի այսօր:

-         Օրերս Երեւանում' ՆԱՏՕ-ի վեհաժողովի ընթացքում թուրք պատգամավոր Սուաթ Քընքընօղլուն շատ խիստ քննադատեց ՀՀ իշխանություններին' հայ-թուրքական արձանագրությունները վավերացնելու համար Թուրքիայի առաջ ժամկետ դնելու համար: Ինչո՞վ եք բացատրում թուրք պատգամավոր պահվածքը:

-         Եթե Թուրքիայի նախագահն ու վարչապետն են այդպես խոսում, ապա շատ տրամաբանական է, որ նույն կերպ պետք է խոսի նաեւ իշխող կուսակցության պատգամավորը: Արձանագրությունները «ողջամիտ ժամեկտներում» վավերացնելու մասին խոսում է ոչ միայն Հայաստանը, այլեւ բոլոր այն երկրները, որոնք Ցյուրիխում ներկա էին արձանագրությունների ստորագրմանը: Ինչ վերաբերում է Թուրքիայի իշխանությունների այն հայտարարություններին, թե արձանագրությունները կվավերացվեն միայն այն ժամանակ, եթե   լուծվի ԼՂ հիմնախնդիրը, ապա ասեմ, որ մեզ համար Թուրքիայի հետ ամեն գնով հարաբերություններ հաստատելը նպատակ չէ: Մեզ համար ընդունելի է միայն առանց նախապայմանների Թուրքիայի հետ հարաբերություններ հաստատելը: Հակառակ դեպքում մենք ավելի ծանրակշիռ նախապայմաններ ունենք: Մենք կարող էինք ասել, որ մինչեւ Թուրքիան չճանաչի Հայոց ցեղասպանությունը, մենք հարաբերություններ չենք ստեղծի:

-         Ֆրանսիական «Ֆիգարո» թերթին տված հարցազրույցում Սերժ Սարգսյանը նշել է, որ եթե Թուրքիան շարունակի իր հայտարարությունները, ապա Հայաստանը հետ կկանչի իր ստորագրությունը: Հայ-թուրքական հարաբերությունների գործընթացը դրան է գնո՞ւմ:

-         Դեռ պետք չէ ասել, որ գործընթացը ձախողվել է: Գործընթացը շարունակվում է: Հայկական կողմի ցանկությունները շատ անկեղծ են' Թուրքիայի հետ առանց նախապայմանների հարաբերություններ հաստատելու համար: Այստեղ մենք տեսնում ենք մի բան, որ աշխարհը' հանձինս ՀՀ-ի ունի վստահելի գործընկեր, որն իր խոսքի տերն է, եւ ի դեմս  Թուրքիայի ունի մի գործընկեր, որն ի սկզբանե խախտում է իր խոստում եւ արդեն խնդիրներ ունի միջազգային հանրության հետ: Սերժ Սարգսյանը այսօր չէ, որ ասում է' եթե Թուրքիայի նպատակը իմիտացիա անելն է, ապա Հայաստանը միակողմանի դուրս կգա գործընթացից: ՀՀ-ն չի հրաժարվելու ոչ  Հայոց ցեղասպանության ճանաչման գործընթացից եւ ոչ էլ ԼՂՀ ժողովրդի արդարացի պահանջից:

 

Հարցազրույցը վարեց Վիկտորյա Աբրահամյանը