«Մարտի 1-ի էջը չի փակվի անգամ մահվան դեպքերի բացահայտումից հետո»
Հարցազրույց ՀՔԾ հատկապես կարեւորագույն գործերով քննիչ, մարտի 1-ի քննչական խմբի ղեկավար Վահագն Հարությունյանի հետ:
-Ի՞նչ ընթացքի մեջ է մարտի 1-ի քրեական գործի նախաքննությունը: Գարնանը, երբ գործը վերսկսելու նախաձեռնությամբ հանդես եկավ Սերժ Սարգսյանը, հասարակության մի մասի մոտ հույս առաջացավ, որ հնարավոր է գործի լիարժեք բացահայտում: Ի՞նչ առաջընթաց կա:
-Առաջընթացը կերեւա, երբ կլինեն բացահայտումներ, այսինքն, նոր հանգամանքներ, հանցագործության դեպքեր կբացահայտվեն, բայց դա չի նշանակում, որ գործ չի արվում, նախաքննություն չի կատարվում: Այս պահին էլ նախաքննությունը նույն թափով ընթանում է: Հարցաքննություններ, հանձնարարականներ, փորձաքննություններ, որոնց մասին ասուլիսներում ասվել է:
-Քանի՞ նոր վկա է հարցաքննվել եւ դեռ քանի՞սը պետք է հարցաքննվեն:
-Մոտ 500-600 հոգու ենթադրում էինք հարցաքննել, դրանց թվում կան մարդիկ, որոնք բացակայում են հանրապետությունից, կամ տվյալները չեն համապատասխանել: Բայց հստակ չափանիշ չկա, որ հարցաքննենք 500 կամ 600 վկա, ու գործը կբացահայտվի. այն կարող է բացահայտվել մեկ վկայի ցուցմունքից, կամ մեկ այլ փաստական հանգամանքից, ապացույցից: Շուրջ 300 հոգի արդեն հարցաքննված է, ոստիկանության բազմաթիվ ներկայացուցիչներ արդեն հարցաքննվել են, որոնք ներկա են եղել զանգվածային անկարգությունների վայրում, քննությունը շարունակվում է
-Նոր ձերբակալություններ ենթադրվո՞ւմ են այդ գործի շրջանակներում:
- Այստեղ գործում է նույն տրամաբանությունը. երբ կլինի բացահայտում, կհայտնաբերվի հանցագործության դեպք, մեղավոր, նրա գործողություններին կտրվի գնահատական, նաեւ խափանման միջոցի հարցը կլուծվի:
-Այսինքն, մինչ այժմ հարցաքննված վկաների ցուցմունքներում որեւէ առարկայական բան չկա՞:
-Ոչ, գործի համար էական նշանակություն ունեցող հանգամանք, դրվագ ի հայտ չի բերվել:
-10 հոգու սպանության բացահայտման ուղղությամբ եւ՞ս որեւէ նորություն չկա:
-Դա վերաբերում է բոլորին։ Քննությունը, բոլոր հանգամանքները մի գործի շրջանակներում են քննվում դրա հարուցման իսկ օրվանից։
-Քանի՞ հատոր է կազմում գործը:
-Ավելի քան 300:
-ԵԽԽՎ ամառային նստաշրջանում Սերժ Սարգսյանը հայտարարեց, որ եթե մինչեւ տարեվերջ մարտի 1-ի գործի նախաքննությունն ավարտված չլինի, ապա աշնանը կհրապարակվի միջանկյալ զեկյույց: Արդեն աշխատո՞ւմ եք այդ զեկույցի վրա:
-Զեկույց, որպես փաստաթուղթ, դեռ չենք պատրաստել։ Ի դեպ, լրագրողների հետ հանդիպումները հենց միտված են նրան, որ հասարակությունը տեղեկացված լինի քրեական գործի նախաքննության ընթացքին: Իսկ այդ ամենն ամփոփելը, կարծում եմ, հնարավոր կլինի անգամ մեկ շաբաթից, որովհետեւ նախաքննության բոլոր տվյալները ներկայացված են' հնարավորինս մի բան էլ ավել՝, երբեմն, նաև անտեսելով նախաքննության գաղտնիությունը, քանի որ հաշվի ենք առել գործի կարեւորությունը, հասարակության տեղեկացված լինելու անհրաժեշտությունը: Մնում է դա ամփոփել, ինչը չի նշանակում գործի կասեցում կամ նախաքննության ավարտ. դա կլինի միջանկյալ ամփոփ զեկույց:
- Հասարակական ընկալման մեջ կա այնպիսի մտայնություն, որ իշխանության փոփոխության պարագայում կբացահայտվի եւ հոկտեմբերի 27-ը, եւ մարտի 1-ը:
Դուք տեսնում եք հնարավորություն, որ 10 հոգու սպանությունները բացահայտվեն, եւ արդյո՞ք իշխանական ավելի բարձր օղակները որոշակի արգելքներ կամ խոչընդոտներ չեն ստեղծում ձեր աշխատանքի համար:
-Որեւէ արգելք չի եղել եւ չի էլ կարող լինել: Համենայն դեպս այս գործի ընթացքում որեւէ կարգի արգելք, սահմանափակում, տարանջատում, անտեսում որեւէ հանգամանքի չի եղել, չկա եւ չեմ էլ կարծում, որ հետագայում լինի: Իսկ գործի լիարժեք բացահայտումն առաջին հերթին կարող է կապված լինել հասարակության, յուրաքանչյուրիս պատասխանատվության հետ: Դեպքի վայրում գտնված անձանցից առ այսօր չկա մեկը, որ առարկայական, գործի համար էական նշանակություն ունեցող որեւէ տեղեկություն հայտնած լինի' առաջին հերթին 10 անձանց մահվան հանգամանքների հետ կապված: Այնտեղ ներկաները չեն եղել այլ պետության քաղաքացիներ կամ 50 տարի առաջվա իշխանության ներկայացուցիչներ, բայց չգիտեմ ինչու չկա որեւէ մեկի մոտ կամք, ցանկություն, որ գոնե որեւէ կերպ փորձի օգնել, օժանդակել, խթանել, ինչու չէ՝ նաեւ ստիպել։ Եթե գտնում են, որ նախաքննական մարմինը չի կատարում իր պարտականությունները եւ չի ուզում բացահայտել, իրենց ձեռքի տակ եղած փաստերը թող ներկայացնեն, դարձնեն քննության առարկա:
-Հոկտեմբերի 7-ին մեկնարկելու է ԵԽԽՎ աշնանային նստաշրջանը եւ Հայաստանի պարտավորությունների կատարման ընթացքի վերաբերյալ Մոնիտորինգի հանձնաժողովը բավականին դրական շեշտադրումներով զեկույց է ներկայացնելու։
Այնտեղ ակնարկ կա, որ հնարավոր է փակվի մարտի 1-ի էջը: Ինչո՞վ է այս լավատեսությունը պայմանավորված, երբ մի քանի ամիս առաջ Ստրասբուրգում նույն մարտի 1-ի վերաբերյալ բավականին սուր հարցադրումներ հնչեցին ոչ միայն Մոնիտորինգի հանձնաժողովի, այլեւ ԵԽԽՎ այլ պատգամավորների կողմից:
- Նախաքննությունը որեւէ առնչություն չունի քաղաքականության հետ, իսկ ԵԽԽՎ-ն քաղաքական մարմին է, նրա բոլոր որոշումները, կարծիքները, եզրակացությունները քաղաքական բնույթի են: Դա քաղաքական գնահատական է, որը զուտ քրեական գործի հետ չի կարող առնչություն ունենալ այնքանով, որ ՀՀ-ում նախաքննությունը քրեական գործերով կատարվում է ՀՀ Սահմանադրությամբ, քրեական դատավարության օրենսգրքով սահմանված ընթացակարգերով:
-Այսինքն՝ չե՞ք ցանկանա վերաբերմունք արտահայտել այն հարցի առնչությամբ, որ իրավապաշտպաններն ու զոհերի հարազատները դիմել են ԵԽ-ին, որպեսզի մարտի 1-ի էջը փակված համարելու վերաբերյալ դատողությունները կանխեն:
-Մարտի 1-ի էջը փակված կարող է համարվել կամ չհամարվել քաղաքական ինչ-որ դեմքի համար' իր քաղաքական հայացքներում: Բայց ինչ վերաբերում է գործի քննությանը, ապա այն չի կարող վերանալ, կորել, անհետանալ, դադարել, կարճվել, նույնիսկ եթե նախաքննությունը հասնի մի փուլի, երբ կատարված լինեն տվյալ պահին բոլոր հնարավոր քննչական եւ դատավարական գործողությունները։
Կասեցվելուց հետո էլ շարունակվում են որոնողական միջոցառումները, այսինքն, ցանկացած պահի նոր հանգամանք ի հայտ գալու դեպքում, կարող է գործի վարույթը վերսկսվել եւ նախաքննությունը նույն ինտենսիվությամբ շարունակվել: Քրեական գործի էջը չի փակվում որեւէ մեկի ցանկությամբ կամ քաղաքական որոշմամբ:
-Ե՞րբ կարելի է մարտի 1-ի էջը համարել փակված:
-Այս պահին չեմ կարող պատասխանել:Դա հնարավոր կլինի ասել այն ժամանակ, երբ բացահայտված կլինեն 10 մահվան դեպքերի հանգամանքները, մյուս հանցագործությունները։ Տվյալ դեպքում մենք ունենք բազմաթիվ հանցագործության դեպքեր, մարմնական վնասվածքներ պատճառել, թալան, հրկիզումներ, իշխանության ներկայացուցչին դիմադրություն ցույց տալ.այսինքն' կա հանցագործության դեպք, կա գործ, բայց հայտնի չեն հանցագործություն կատարած անձինք, եւ այդ դեպքերը շատ են, մեկը չի, երկուսը չի: Ու նույնիսկ 10 անձանց մահվան հանգամանքները լիարժեք բացահայտելու պարագայում քրեական այս գործն էլի կմնա, որովհետեւ կան մարտի 1-ին տեղի ունեցած բազմաթիվ հանցագործության դեպքեր, որոնք բացահայտված չեն:
-Այսինքն, սա կարելի՞ է համարել մահակ' կախված ընդդիմության գլխին, որ ցանկացած պահի քաղաքական հակառակորդին զսպելու համար իշխանությունը կարող է գործի դնել եւ վեր հանել մարտի 1-ի գործը:
-Որեւէ կերպ իմ ասածը չեմ կարծում, որ կարող է բերեր նման հետեւության։ Խոսքը չի գնում մահակի մասին: Խոսքը հանցագործության կոնկրետ դեպքի մասին է: Եվ ես չեմ ընդունում շահարկումները: Հանցագործություն կատարած անձը, թալան իրականացրածը, զենք հափշտակածը չի կարող համարվել քաղաքական բանտարկյալ:Նորից եմ կրկնում, ում մեղադրանք են առաջադրել, ում նկատմամբ կայացվել են մեղադրական դատավճիռներ, նրանք բոլորը մեղադրվել են հանրորեն վտանգավոր արարք, հանցագործություն կատարելու համար: Կա գործողություն, կա հետեւանք, կա գնահատական, եւ դա որեւէ կապ չունի քաղաքականության, ձեր վկայակոչած մահակի կամ այլ սպառնալիքի հետ:
Զրուցեց Դիանա Մարկոսյանը
