ԵՄ-Հայաստան շրջանակային համաձայնագիրն ու ղարաբաղյան հիմնախնդիրը
Հոկտեմբերի 13-ին հրապարակվեց Եվրոպական Միության և Հայաստանի Հանրապետության միջև նոյեմբերին կնքվելիք Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի տեքստը։ Համաձայնագիրը, ինչպես և ակնկալվում էր, ի թիվս այլ հարցերի անդրադառնում է նաև ղարաբաղյան հակամարտությանը։ Ի՞նչ է ասում համաձայնագիրը Համաձայնագրի տեքստը նշում է, որ կողմերն ընդունում են Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ և երկարատև կարգավորման համար Հայաստանի Հանրապետության հանձնառության կարևորությունը և ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների կողմից վարվող բանակցությունների շրջանակներում այդ կարգավորմանը հնարավորինս շուտ հասնելու անհրաժեշտությունը։ Այնուհետև նշվում է նաև, որ կարգավորումը պետք է հիմնված լինի ՄԱԿ-ի կանոնադրությունում և ԵԱՀԿ Հելսինկյան եզրափակիչ ակտում ամրագրված նպատակների և սկզբունքների վրա, մասնավորապես, ուժի սպառնալիքից կամ գործադրումից զերծ մնալու, պետությունների տարածքային ամբողջականության և ժողովուրդների հավասար իրավունքների և ինքնորոշման սկզբունքների վրա, հաշվի առնելով նաև կարգավորման գործընթացին աջակցելու Եվրամիության հաստատված հանձնառությունը: Սովորական ձևակերպո՞ւմ Հայաստան-ԵՄ նոր համաձայնագրի տեքստի քաղաքական մասը իր բովանդակությամբ և անգամ կառուցվածքով շատ նման է Մոլդովայի և Վրաստանի ԵՄ հետ ասոցացման համաձայնագրերին։ Այդուհանդերձ այս երկու երկրների ասոցացման պայմանագրերը և Հայաստանի հետ համաձայնագրի քաղաքական մասը ունեն մի հստակ տարբերություն։ Վրաստանի և Մոլդովայի ասոցացման պայմանագրերի մեջ՝ որպես այս երկրների հակամարտությունների կարգավորման համար հիմնարար սկզբունք, նշվում է միայն տարածքային ամբողջականությունը, իսկ ազգերի ինքնորոշման սկզբունքի մասին խոսք չկա։ Մինչդեռ Հայաստանի հետ համաձայնագիրը տարածքային ամբողջականության սկզբունքից բացի նշում է նաև ազգերի ինքնորոշման իրավունքը։ Ավելին, թե՛ Մոլդովայի ու Վրաստանի, և թե՛ Ուկրաինայի ասոցացման համաձայնագրերը նշում են, որ կողմերը հավատարիմ են անկախության, ինքնիշխանության, տարածքային ամբողջականության եւ սահմանների անձեռնմխելիության պահպանմանը։ Թեև ուկրաինական կոնֆլիկտն սկսվել է այս երկրի ասոցացման համաձայնագրի պատրաստումից հետո, որևէ մեկի համար գաղտնիք չէ, որ ԵՄ-ն հստակ պաշտպանում է Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականությունը։ Մինչդեռ Հայաստանի հետ համաձայնագրում տարածքային ամբողջականությանը չի տրվում առաջնային նշանակություն։ Այս ձևակերպումը հերթական անգամ ցույց է տալիս, որ ԵՄ մոտեցումը ղարաբաղյան հակամարտությանը տարբերվում է Մոլդովայի, Վրաստանի և Ուկրաինայի հակամարտությունների հանդեպ ԵՄ դիրքորոշումից։ Միաժամանակ այս ձևակերպումը օրինական հիմքեր է ստեղծում երբևէ ԵՄ կողմից Արցախը պաշտոնապես ճանաչելու համար։ Աննա Փամբուխչյան «Իրազեկ քաղաքացիների միավորում»
