Ղարաբաղցիները իսկապես ցանկանում են վերադառնալ, բայց իրենց հայրենիք, ոչ թե այն տարածքը, որը բարբարոսաբար նվաճվել է. Արցախից բռնի տեղահանվածների նամակը

Արցախից բռնի տեղահանվածները նամակ են ուղղել Շվեյցարիայի Խորհրդարանին և կառավարությանը կոչ անելով կազմակերպել Արցախյան հակամարտության վերաբերյալ խաղաղության միջազգային համաժողով. 

Դիմում ենք Ձեզ որպես մարդիկ, ովքեր ստիպված էին լքել իրենց տները և հազարամյա հայրենիքը։ Հազարավոր արցախցիների անունից խնդրում ենք ստեղծել միջազգային հարթակ՝ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված բնակիչների քաղաքական, գույքային և սոցիալական իրավունքները քննարկելու և պաշտպանելու համար, որոնք խախտվել են ի հակառակ միջազգային իրավունքի բոլոր նորմերի։

Չնայած 1992 թվականից ի վեր միջազգային հանրությունը Լեռնային Ղարաբաղի հարցը համարել է վիճելի և Մինսկի խմբին (Ռուսաստան, ԱՄՆ, Ֆրանսիա) փոխանցել լուծումներ գտնելու մանդատ, Մինսկի կոնֆերանսը երբեք չի կայացել։ Ադրբեջանի սանձազերծած 2020-2023 թվականների պատերազմը, որի հետևանքով տեղի ունեցավ օկուպացիա և ամբողջ բնակչության բռնի տեղահանում, փոխեց ժողովրդագրական ու տարածքային պատկերը։ Բայց այդ պատերազմը չլուծեց քաղաքական և գույքային խնդիրները, և այդ հարցերը դեռևս քննարկման ու լուծման կարիք ունեն։

Ադրբեջանի նախագահ Ալիևը բացահայտ հայտարարում է, որ լուծել է հակամարտությունը «ուժի միջոցով» և, իբր, դրա իրավունքն ունեցել է։ Թուրքիայի նախագահ Էրդողանն էլ ասում է, որ «Թուրքիան վերադարձրել է Ղարաբաղը»։ Իսկ Ռուսաստանի նախագահ Պուտինն արդեն 2020թ. նոյեմբերին՝ ռուսական զորքերի անօրինական տեղակայման ժամանակ, հայտարարել էր, որ ինքը «փաստաթղթի հեղինակն է», որով թույլատրվել է Ադրբեջանին օկուպացնել Լեռնային Ղարաբաղի կողմից վերահսկող տարածքի մեծ մասը։

Ուժային «կարգավորումը» միջազգային իրավունքի՝ մասնավորապես ՄԱԿ-ի Կանոնադրության և Հելսինկյան եզրափակիչ ակտի կոպիտ խախտում է։ Ղարաբաղում ուժի և ցեղասպանության անպատժելիությունը նախադեպ է ստեղծում ուժային լուծումների համար այլ հակամարտություններում՝ լինի դա Ուկրաինայում, թե Մերձավոր Արևելքում, որտեղ հարցերը լուծվում են զենքով, այլ ոչ թե բանակցություններով և հումանիտար արժեքներով։

Լեռնային Ղարաբաղի հարցի կարգավորման վերադարձը միջազգային հարթակ կարող է նպաստել բանակցությունների փուլին՝ գլոբալ հակամարտությունները լուծելու խաղաղ ճանապարհով՝ առանց զենքի և բարբարոսական ուժի կիրառման։

Շվեյցարիայի խորհրդարանը սույն թվականի հոկտեմբերին կոչ արեց իր երկրի կառավարությանը կազմակերպել միջազգային խաղաղության կոնֆերանս՝ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության շուրջ։ Հոկտեմբերի 15-ին Շվեյցարիայի խորհրդարանի արտաքին հարաբերությունների կոմիտեն ընդունեց համապատասխան բանաձև։

Բանաձևի նպատակն է «խթանել երկխոսությունը Ադրբեջանի և Լեռնային Ղարաբաղի հայերի միջև՝ անվտանգ և հավաքական վերադարձի նպատակով՝ միջազգային մարմինների դիտորդական կամ ներկայության պայմաններում»։

Նշվում է, որ «1915-ի հայերի ցեղասպանությանը նման նոր ցեղասպանությունից խուսափելու նպատակով Լեռնային Ղարաբաղի բնակչությունը ստիպված եղավ մի քանի օրվա ընթացքում լքել իր հայրենիքը։ Տարածաշրջանում փաստաթղթավորված են էթնիկ զտումների դեպքեր։ Ներկայումս հայկական մշակութային ժառանգությունը, ինչպիսիք են եկեղեցիները, վանքերը և գերեզմանոցները, համակարգված կերպով ոչնչացվում կամ աղավաղվում են «վերանորոգման» անվան տակ»։

Միևնույն ժամանակ, բանաձևում ընդգծվում է, որ Լեռնային Ղարաբաղի հայերը ցանկանում են վերադառնալ իրենց հայրենիք՝ միջազգային հանրության անվտանգության երաշխիքների ներքո, որոշել իրենց քաղաքական ապագան և իրականացնել ժողովրդավարական ինքնակառավարում։

Ղարաբաղցիները իսկապես ցանկանում են վերադառնալ, բայց իրենց հայրենիք, ոչ թե այն տարածքը, որը բարբարոսաբար նվաճվել է։ Իսկ միջազգային հանրությունը «ճանաչել» է «ուժային կարգավորումը» և այժմ փորձում է համոզել ղարաբաղցիներին վերադառնալ օտար և թշնամական պետություն։

«Շվեյցարիան բացառիկ հնարավորություն ունի օգտագործելու իր փորձված միջնորդական դերը՝ կառուցողական երկխոսություն սկսելու հակամարտող կողմերի միջև։ Այս հանձնառությունը ոչ միայն կհաստատի Շվեյցարիայի հումանիտար ավանդույթը, այլև կուժեղացնի նրա դիրքերը միջազգային դիվանագիտության մեջ որպես վստահելի գործընկեր», — նշվում է Շվեյցարիայի խորհրդարանի բանաձևի հիմնավորման մեջ։

Մենք դիմում ենք Շվեյցարիայի խորհրդարանին եւ կառավարությանը՝ օգտագործել իրենց ողջ ազդեցությունը՝ կազմակերպելու բանակցությունների հարթակ, որը նպատակ կունենա պաշտպանել ղարաբաղցիների քաղաքական, գույքային, սոցիալական և մշակութային իրավունքները։ Վերադարձը կարող է լինել այդ

հարցերի լուծման արդյունքը, այլ ոչ թե ինքնանպատակ։ Կոչ ենք անում Շվեյցարիայի գործադիր մարմիններին՝ որպես հիմք ընդունել Ներկայացուցիչների պալատի հանձնաժողովի բանաձևը և սկսել դիվանագիտական գործընթաց՝ ի հեճուկս Բաքվի հայտարարությունների, որ «ղարաբաղյան հարցը լուծված է»։

Մենք կոչ ենք անում Շվեյցարիային՝ որպես ժողովրդավարական և հումանիտար արժեքների պաշտպան, հաստատակամորեն պաշտպանել այդ արժեքները՝ անկախ աշխարհաքաղաքական կոնյուկտուրայից և առեւտրային շահերից։