Իսկ ես որտեղի՞ց պետք է հավատամ, որ այդ ամենը ոչնչացվել է․ Ավետիք Իշխանյան

Արտակարգ դրության պայմաններում օրենսդիր մարմնի գործունեության վերաբերյալ «Մեդիա կենտրոնը» զրուցել է Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտեի նախագահ, իրավապաշտպան Ավետիք Իշխանյանի հետ։

Փոդքասթ տարբերակը կարող եք լսել այստեղ՝ 

-Պարոն Իշխանյան, երկու օր առաջ ԱԺ-ն ընդունեց քաղաքացիների տեղաշարժը, հեռախոսազանգերի շրջանակը հասանելի դարձնելու օրինագծը։ Թեև առաջին անգամ տապալվեց, սակայնխորհրդարանը երկրորդ անգամ արտահերթ նիստ հրավիրեց նույն հարցի վերաբերյալ ևընդունեց այն։ Ինչպե՞ս եք գնահատում օրենսդիր մարմնի շուտափույթ գործողությունները և որքանո՞վ է օրինագիծը համաչափ ստեղծված իրավիճակին։

-Նախ պետք է մի շատ կարևոր հարց հաշվի առնել. այսօրվա Ազգային ժողովը իր սահմանադրական 70 տոկոսից ավելի մեծամասնությամբ, հատկապես խոսքս վերաբերում է իշխող քաղաքական ուժին, այդ պատգամավորների առնվազն 90 տոկոսը եթե ոչ ավելին դարձել են պատգամավորներ ոչ թե քաղաքական կարիերայի ընթացքում և իրենց գործունեության շնորհիվ, այլ մեկ մարդու՝ Նիկոլ Փաշինյանիշնորհիվ, ով հեղափոխության առաջնորդն էր և իր նախընտրությամբ կազմեց այդ ցուցակը։ Այստեղից է գալիս այն, որ այսօր ունենք այդպիսի մեծամասնություն ունեցող Ազգային ժողով, որը ինքնուրույնություն չունի և հլուհնազանդ ենթարկվում է կառավարությանը։ Սա դասական ժողովրդավարություն չէ,  սա հեղափոխական իրադրության հետևանքն է։ Հեղափոխության առաջնորդը՝ Նիկոլ Փաշինյանը թելադրում է, թե ինչպես պետք է գործի և կառավարությունը, և Ազգային ժողովը։

Ինչ վերաբերում է արտակարգդրությանը, այստեղ նույնպես կան հարցեր. իրականում երբ համաճարակը տարածվեց մեր հարևանԻրանում,արհետավարժ, իրական վտանգն զգացող քաղաքական ուժերը պետք է միանգամից այդ հարցին անդրադառնային և միջոցներ ձեռնարկեին։ Ես չեմ ուզում անուններ տալ, կառավարությունում կային այդ ոլորտի մասնագետներ,և իսկապես անհանգստացած էին, բայց նրանցից որևէ մեկը, էլ չեմ ասում պատգամավորների մասին, չէր կարող ընդդիմանալ վարչապետին։ Պատճառներից մեկը դա էր,որ մեզ մոտ արտակարգ դրություն հայտարարելը բավական հետաձգվեց։

Այժմ՝ տեղորոշման օրինագծի մասին. այդ նույն տրամաբանությամբ երբ հեղափոխության առաջնորդը որոշում է որևէ բան անել, ավաղ և կառավարությունը, և Ազգային ժողովը չենհակադրվում նրան։ Այդ օրինագիծն իմ համոզմամբ  բացարձակապես չի բխում համաճարակի դեմ պայքարի շրջանակներից,  սա անտեղի միջամտություն է մարդու անձնական կյանքին և նորից կրկնեմ՝ժողովրդավարական երկրների սկզբունքն է մարդու անձնական կյանքին չմիջամտելը, եթե հանցագործության մեջ չի կասկածվում և այլն։Տեղորոշման ու զանգերը ֆիքսելու օրինագծին մյուս երկու խմբակցությունները դեմ էին, բայց ունենալով 70 տոկոսանոց հպատակներ, Փաշինյանը նշեց, որ դա անպայման պետք է անցնի ու նրանք էլ հլուհնազանդ հավաքվեցին ու ընդունեցին։

- Նժարի մի կողմում մարդու անձնական կյանքն է, մյուս կողմում հանրային առողջությունը։ Օրինագծի հեղինակները բերեցին նաև այլ երկրների օրինակներ՝ Հարավային Կորեա, Չինաստան...

-Հիշենք մի բան՝ կան երկրներ, որոնք ունեն իրենց ավանդույթները։Օրինակ՝ Չինաստանում հասարակություն-պետություն հարաբերությունները միշտ եղել են նույնը։ Այդ օրինակները որ բերում են, որևէ աղերս չունեն իրենց կողմից հռչակված ժողովրդավարական արժեքների հետ։ Երկրորդ՝ իսկ ինչու ես պետք է հավատամ իշխանություններին, որ այս օրինագծով նրանք իմ հեռախոսային խոսակցությունները չեն գաղտնալսելու, միայն տեղորոշումն են ֆիքսելու։ Ինչ երաշխիք ունեմ։ Եվ նույնիսկ եթե նրանց ասածները հիմնավորեն, ապա ամեն դեպքում ինձ համար տհաճ է, երբ ես զգում եմ, որ ինչ-որ մի աչք հետևում է, թե ես որտեղ եմ գտնվում։

-Նախագծի հեղինակները պնդում են, որ արտակարգ դրության ավարտից հետո հավաքագրված անգամ ապանձնային տվյալները ոչնչացվելու են, սա միջոց է կյանքեր փրկելու համար:

-Իսկ ես որտեղի՞ց պետք է հավատամ, որ այդ ամենը ոչնչացվել է։ Խոսքերի՞ն։ Հաշվի առնելով մի շատ կարևոր հանգամանք,  որ մեր պետական համակարգը դեռ 90-ականներից ձևավորված և մինչև հիմա չբարեփոխված, չունի վերահսկողական մեխանիզմներ ուժային կառույցների և քննչական մարմինների նկատմամբ, որոնք բոլորը ենթարկվել են նախագահին, հիմա վարչապետին, այդ դեպքում մենք պետք է հավատանք երկրի ղեկավարին, որ նրա ասածները ճի՞շտ են և այդ ամենը ոչնչացվե՞լ են, չէ որ նրա հրահանգով է ամեն ինչ կատարվում։

-Իսկ ընդհանուր առմամբ արտակարգ դրության պայմաններում ներկայացված օրինագծերն ինչպես եք գնահատում։ Որքանով են այդ նախագծերը համաչափ ստեղծված իրավիճակին։

-Ինքնամեկուսացման ու մեկուսացման պայմանները խախտելու նկատմամբ տուգանքներին ես կողմ եմ, քանի որ հույսը դնել ժողովրդի ինքնակազմակերպվածության վրա, մեղմ ասած ճիշտ չէ. ժողովրդական խոսքով ասած՝ մենք բավական բառադի ժողովուրդ ենք, և այդ տեսակետից նման խստացումներին ես սկզբունքնորեն համաձայն եմ։ Ինչ վերաբերում է դիահերձման հարցին, ես դրա մասնագետը չեմ, բայց զուտ մի փոքր կասկած է առաջացնում  այդ ամենը, քանի որ ի վերջո հիվանդների հետ շփվում էնաև բժշկական անձկազմը։ Այստեղ հարց է առաջանում. ես կարող եմ կասկածել, ենթադրել,որ հավանաբար, իհարկե, երանի ասածներս իրականություն չդառնան, հնարավոր շատ մահերի դեպքում թերևս դիահերձարանների ծանրաբեռնվածությունից են խուսափում կամ համապատասխան դիահերձարանների պայմաններ չունենալու պատճառով, որպեսզի դիահերձողները լրիվ ապահովված լինեն վարակվելուց, թերևս դիահերձարանների պայմաններն են պատճառը, որ այդպիսի օրինագիծ են ընդունում։

-Կայի՞ն օրինագծեր, որ կարող էին նախաձեռնվել այս օրերի ընթացքում, ավելի հրատապ էին, սակայն  չներկայացվեցին։

-Այո, օրինակ կարծում եմ՝ այն տարածքները, թեվարչական, թե մարզային, որտեղից վարակի տարածումները եղել են, շատ շտապ, օպերատիվ կերպով պետք է մեկուսացվեին։ Եվ այդ տարածքներում զանգվածային թեստավորում պետք է անցկացվեր։ Սրանք մեծագույն բացթողումներն են։

-Անդրադառնանք նաև պարգևավճարների հարցին.ԱԺ պատգամավորները, ԱԺ նախագահ Արարատ Միրզոյանի նախաձեռնությամբ, մարտ ամսվա պարգեւավճարը կփոխանցեն կորոնավիրուսի համաճարակի դեմ պայքարի աջակցության նպատակով ստեղծված գանձապետական հաշվեհամարին։

-Օօյ, ինչպիսի զոհաբերություն... Նախ դրանք «գաղտնի»աշխատավարձերն էին, որոնք վերածվեցին բացահայտ պարգևավճարների։ Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական պայմաններում, աղքատության, գործազկության պայմաններում այն աշխատավարձերը, որոնք նախատեսված են պատգամավորների և կառավարության անդամների՝նախարարների համար, արդյո՞ք բավարար չէին արդյունավետ աշխատելու համար։ Սա հռետորական հարց չէ. բավարար էին՝ նույնիսկ առանց մեկ դրամ պարգևավճարի։ Էլ չեմ ասում պատգամավորների մասին, որ ինչպես նշեցի հլուհնազանդ ենթարկվելուց, կառավարության որոշումները դակելուց բացի որևէ այլ աշխատանք չեն անում։

Ինձ համար բացարձակապես անընդունելի է այդ պարգևավճարների հարցը և ուղղակի ծիծաղելի է պարգևավճարները զիջելու այդ «մեծահոգությունը»։

-Եվ վերջին հարցը, պարոն Իշխանյան, աշխարհի տարբեր երկրներում խորհրդարանները կամ անցում կատարեցին առցանց ռեժիմով աշխատանքին, կամ դադարեցրեցին աշխատանքը։ Հայաստանում էլ  քննադատություններ եղան Ազգային ժողովի աշխատանքն արտակարգ դրության պայմաններում շարունակելու վերաբերյալ, այդուհանդերձ, խորհրդարանը շարունակում է նույն ռեժիմով նիստեր անցկացնել։ Ավելին՝ որոշ պատգամավորները Արցախ մեկնեցին։ Սոցիալական պատասխանատվության կոչ անողներն արդյո՞ք խախտում են իրենց սկզբունքը։ 

-Առաջին հերթին կցանկանայի իմ անհանգստությունը հայտնելԱրցախում անցկացված ընտրությունների հետ կապված։ Մի քանի անգամ ես ասացի, որ պետք է այդ ընտրությունները հետաձգել, շատ ուրախ կլինեմ, որ սխալված լինեմ ու այս ընտրությունները որևէ համաճարակի նշաններ ցույց չտան Արցախում։Ինչ վերաբերում է ԱԺ նիստերին, իհարկե, անհանգստացնող է, երբ 130 հոգի հավաքվում են մի դահլիճում այս կարանտինային պայմաններում։  Ես չգիտեմ, թե դրա լուծումն ինչպիսին պետք է լիներ. արդյոք մեզ մոտ այդ համակարգը կարող էր աշխատել, որպեսզի նրանք առցանց մասնակցեին.կարելի էր հրատապ գործողություններ ձեռնարկել, որ այդ հնարավորությունը ստեղծվեր։ Մի կողմիցհանրությանը կոչ է արվում մնալ տանը, մյուս կողմից հանրությունը տեսնում է,թե ինչպես են պատգամավորները ԱԺ-ում քննարկումներ անում կողքկողքի նստած։Իվերջո, ցանկացած երկրում հասարակության համար օրինակը իշխանություններն են։ Մեզանում մի կողմից քաղաքացուն ասում են՝մնա տանը, մյուս կողմից իրենք խմբակային հավաքվում են...

Լիլիթ Հովհաննիսյան

Փոդքասթ տարբերակը կարող եք լսել այստեղ՝ https://anchor.fm/media-center/episodes/ep-ec9vpo