Ներկայացում ու նրբերշիկ պատրաստելը նույնը չէ. Ռուբեն Բաբայան (տեսանյութ)
Թատերական աշխարհը պատրաստվում է մասնագիտական տոնին, որ նշվում է ամեն տարի մարտի 27-ին՝ «Թատրոնը որպես ժողովուրդների միջև խաղաղության և փոխըմբռնման միջոց» խորագրով։ Տոնի նախօրեին «Ա1+»-ը զրուցել է Երևանի պետական տիկնիկային թատրոնի տնօրեն, բեմադրող ռեժիսոր Ռուբեն Բաբայանի հետ: « Ունենք արդեն ձևավորված ավանդույթ: Ամեն տարի հավաքվում և նշում ենք «Արտավազդ» մրցանակաբաշխությունը,որին հաջորդում է տարբեր թատրոններից, դերասանների ռեժիսորների համատեղ հավաքույթը: Թեև ամենակարևորն այս տոնի հիմքում ընկած սկզբունքն է. այն է՝ մարդկանց մեջ քարոզել խաղաղություն, ստեղծագործական շփում: Կարծում եմ , որ մենք մեր ներկայացումներով փորձում ենք հասնել դրան»,- ասում է Ռուբեն Բաբայանը։ Թատրոնը երեկ է վերադարձել Մագիլովից ( քաղաք Բելառուսում), որտեղ ներակայացրել են Նարինե Գրիգորյանի «Իմ ընտանիքը իմ ճամպրուկում է» մոնոներկայացումը,որում ներկայացվում է արցախյան պատերազմի տարիների մանկությունը: «Այն կարևոր ազդակ ունի. մարդու կյանքը թեկուզ մեծ դժվարությունների մեջ, բայց լուսավոր է, մարդն ամենամեծ արժեքն է, և խաղաղությունից ավելի մեծ բան չկա»,- ասաց պարոն Բաբայանը: -Ինչպիսի՞ ընդունելության արժանացավ ներկայացումը: -Ներկայացման ավարտին հանդիսատեսը մոտ 15 րոպե հոտնկայս ծափահարում էր: Ես առաջին անգամ այն տեսա ռուսերեն լեզվով, ինչը ոչ պակաս ազդեցիկ էր, թեև ղարաբաղյան բարբառն ավելի է ամբողջացնում ներկայացումը: Մյուս օրը թատերագետների հետ հանդիպման ընթացքում տեղի ունեցավ մի արտակարգ դեպք: Հանդիսականներից մեկը խոսք խնդրեց: Նա հայկական արմատներով մի աղջիկ էր, ով նոր է ծանոթանում հայոց պատմության, եղեռնի հետ: Աղջկա արտահայտած միտքը հուզեց բոլորին: Ասաց. « Ծանոթանալով մեր պատմության հետ ինչ-որ խորը, մութ զգացողություն էր հայտնվել իմ մեջ. այս ներկայացումով դուք այն լույսով փոխարինեցիք»: Սա խոսում է այն մասին, որ իրական ազգային արվեստը համամարդկային է, և հասկանալի բոլորի համար, որովհետև մենք խոսում ենք մարդու մասին: Իսկ այս պիեսը տեսնելով՝ յուրաքանչյուրն իր պատմությունն է վերհիշում ՝ զուգահեռներ անցկացնելով: -Ի՞նչ զարգացում է ապրում այսօր հայ թատրոնն առհասարակ: Հայ թատրոնն այսօր մի շարք խնդիրների առջև է կանգնած: Ամենամեծ խնդիրն այսօր կազմակերպչական է, համակարգային: Ցավոք, այն համակարգը, որի մեջ գործում է այսօրվա թատրոնը, չի նպաստում նոր թատերախմբերի ստեղծմանն ու զարգացմանը: Այն օրենքները, որի շրջանակներում մենք գործում ենք, բացարձակ հաշվի չեն առնում թատերական գործունեության յուրահատկությունը, ՝ ստեղծագործական բնույթը: Ի վերջո, ներկայացում պատրաստելն ու նրբերշիկ պատրաստելը մի քիչ տարբեր գործողություններ են: Բացի դրանից այսօր թատրոնը մասնագետների պակաս ունի: Կարելի է ասել, բոլոր մասնագետներն, ովքեր աշխատում են թատրոնում, ինքնուս են: Փորձառություն ձեռք են բերում աշխատանքում՛ Մենք մասնագիտական կրթություն տալու անհրաժեշտություն ունենք։ -Ասացիք, որ թատրոնը կենդանի օրագանիզմ է, իսկ ի՞նչ է պետք թատրոնը ժամանակի մեջ պահելու համար: Անհրաժեշտ է մի շատ կարևոր բան. զգալ ժամանակի զարկերակը: Չգիտեմ ով է ասել, բայց լավ է ասել. «Եթե Ռաֆայելը ստեղծագործեր 19-րդ դարի սկզբում և 20-րդ դարի վերջում, նա կլիներ իմպրեսիոնիստ»: Ամեն ժամանակ թելադրում է իր ձևը: Այն, ինչ մենք անում ենք թատրոնում, չի կարող համարվել վերջնական արդյունք, եթե չկա շփում հանդիսականի հետ: Թատրոնը չունի դասական ձև: Դասականը ձևը մեռած ձևն է: Նույն ներկայացումը երկրորդ անգամ, երբեք նույն ձևով չի կրկնվում, նույնիսկ եթե նույն հանդիսականին է ներկայացնում: Սա է թատրոնի և՛ գաղտնիքը, և՛ դժվարությունը, և՛ մեծ առավելությունը: -Ինչպե՞ս եք գնահատում հանդիսատես -թատրոն կապը: Գիտեք, հանդիսատես-թատրոն կապը երկկողմանի ճանապարհ է: Չի կարելի գործը գնահատել հանդիսատեսի քանակով, այդ դեպքում արվեստը մի կողմ թողնելու և մասկուլտուրայով զբաղվելու վտանգ կարող է առաջանալ: Ի վերջո, հաղթում է ոչ թե այն ժողովուրդն, ով շատ նավթ ունի, այլ նա, ում որակն է բարձր: Իսկ որակ տալիս է միայն ու միայն մշակույթը: Թատրոնի միջոցով է, որ մարդը կարող է ճանաչել իրեն, իր շրջապատը՝ դառնալով ավելի խորաթափանց: - Որակական առումով այսօր հուսալի ձեռքերու՞մ է թատրոնը: Կարծում եմ այո: Հենց մեր թատրոնում այսօր լավագույն ներկայացումներն անում են և՛ երիտասարդ ռեժիսորները և՛ երիտասարդ դերասանները: Սակայն այստեղ ուզում եմ մեկ կարևոր բան ընդգծել. թատրոնում կարելի է լինել տարիքով, բայց երիտասարդ, ու երիտասարդ, բայց ծերացած: Երիտասարդությունը բաց աչքերն ու սովորելու ցանկությունն են: Չեխովն ասում էր. ՝ «Խելոքը սիրում է սովորել, հիմարը ՝ սովորեցնել», և այստեղ կա՛մեծ ճշմարտություն: -Ոլորտում օպտիմալացումը կարո՞ղ է վտանգել թատերարվեստի հետագա զարգացումը: Մեր երկրում, ցավոք սրտի, չկա մշակութային քաղաքականություն, և չկա շատ վաղուց: Մենք անգամ չենք որոշել ՝ ինչ է տալիս մշակույթը, ինչի համար է մեզ պետք:Եվ անգամ չգիտենք՝ քանի թատրոն պետք է լինի Հայաստանում, և ով դա կարող է որոշել: Արդյո՞ք այն իշխանության որոշելիքն է, իհարկե ոչ. ՝ այն պետք է որոշի հանդիսատեսը: Այստեղ կարևորն այն է, թե ինչպիսի մեխանիզմներ կստեղծենք, որպեսզի թատրոնն առանց պետական կառավարման ազատ ապրի, աշխատի: Պետք է լինի պետության մասնակցությունն առանց կառավարման: Այնինչ մեր պարագայում հակառակն է: Նախ և առաջ պետք է հասկանանք, մենք պարտավո՞ր ենք պահպանել այս մշակույթը, որը ժառանգաբար ստացել ենք, թե՞ոչ: Որովետև եթե ես ժառանգություն եմ ստացել Կոմիտաս և Եկմալյան, բայց պահպանում եմ ռաբիզ, Կոմիտասն ու Եկմալյանը ծանր բեռ են դառնում: -Եթե նկարագրելու լինեք թատրոնը/ երեք բառով ինչպե՞ս կնկարագրեք: Կասեմ այն, ինչ ասացի 21 տարի առաջ, երբ դարձա թատրոնի ղեկավար: «Ես չգիտեմ՝ ՝ ինչպիսին պետք է լինի թատրոնը , բայց գիտեմ՝ ինչպիսին այն չպետք է լինի: Այն չպետք է լինի մեռած, ձանձրալի, անհետաքրքիր: Թատրոնը միշտ պետք է երկխոսության մեջ լինի հանդիսատեսից յուրաքանչյուրի հետ: -Կարելի՞ է եզրակացնել, որ լավ ներակայացման երաշխիքը հանդիսատեսի մեջ զգացմունք արթնացնելն է: Ոչ միայն զգացում, այլ՝ երևակայություն: Ավելին, լավ ներկայացումն այն է, որը հանդիսատեսին դարձնում է ներկայացման համահեղինակ: -Ի՞նչ նախագծեր կան առաջիկայում: Հիմա աշխատում ենք երկու մանկական ներկայացման վրա ՝ մեկը ոզնիի մասին, մյուսը ՝ թումանյանական մի քանի հեքիաթների միավորումն է՝ ՝ մեկ ներկայացման մեջ: Շուտով ՝ ապրիլին, Գոգոլի «Վհուկ»-ն կտանենք միջազգային փառատոնի, Լեհաստանի Կրակով քաղաք: Հունիսին հրավիրված ենք մասնակցելու Մոսկվայում Չեխովյան փառատոնին՝ Տաթևիկ Մելքոնյանի «Я здесь» ներկայացմամբ: Շուտով ներկայացնելու ենք նաև «The best of Shakespeare» շարքը: Զրուցեց Նորա Հայրապետյանը
